ΑΝΑΚΑΛΥΨΕ. ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ.

Μπερμπατιώτες Μετανάστες στις Η.Π.Α.

ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΤΕ

Από το Μπερμπάτι στις Η.Π.Α. στις αρχές του 20ου αιώνα

Οι Μπερμπατιώτες Μετανάστες

Jump to

Τα Λιμάνια Επιβίβασης

Jump to

Τελικός προορισμός Σικάγο

Jump to

Μπερμπατιώτες στο Βορειοδυτικό Ειρηνικό

Jump to

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Οι Μπερμπατιώτες Μετανάστες

Πάνω από 180 αρχεία μετανάστευσης για αφίξεις Μπερμπατιωτών στις Ηνωμένες Πολιτείες μεταξύ του 1902 και 1949 έχουν εντοπιστεί στα αρχεία του Ellis Island, του μεταναστευτικού σταθμού του λιμανιού της Νέας Υόρκης.
 
Η συντριπτική πλειοψηφία των Μπερμπατιωτών που μετανάστευσαν στις ΗΠΑ στις αρχές του 20ου αιώνα, ήταν νέοι άνδρες και αγόρια που σχεδίαζαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους μετά από λίγα χρόνια έχοντας συγκεντρώσει αρκετά χρήματα για να ξεχρεώσουν τα οικογενειακά χρέη ή να προικοδοτήσουν τις κόρες ή τις αδερφές τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι οικονομίες τους επενδύθηκαν στο Μπερμπάτι όπου παρέμειναν οι οικογένειές τους. Στα πρώτα στάδια της, η μετανάστευση δεν θεωρήθηκε μόνιμη.
 
Η ελληνική μετανάστευση ήταν ανδρικό φαινόμενο. Μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί και επαληθευτεί αρχεία μετανάστευσης μόλις πέντε γυναικών με καταγωγή από το Μπερμπάτι. Τρεις ταξίδεψαν στις ΗΠΑ ακολουθώντας τους νιόπαντρους συζύγους τους -συγχωριανούς τους, που είχαν ήδη εγκατασταθεί στις ΗΠΑ και που είχαν επιστρέψει προσωρινά στο χωριό για να παντρευτούν. Η τέταρτη μετανάστευσε συνοδευόμενη από τον αδερφό της για να παντρευτεί στις ΗΠΑ έναν συγχωριανό της. Και η πέμπτη μετανάστευσε στις ΗΠΑ το 1949 σε ηλικία 61 ετών, δεκαετίες αφότου ο σύζυγός της και τα δύο από τα τρία παιδιά της είχαν μεταναστεύσει στις ΗΠΑ.
 
Η πρώτη καταγεγραμμένη ομάδα 15 συνολικά Μπερμπατιωτών έφτασε στο Ellis Island τον Μάρτιο του 1902, ξεκινώντας μια αλυσιδωτή μετανάστευση από το Μπερμπάτι προς τις ΗΠΑ. Είχαν αποπλεύσει από το γαλλικό λιμάνι της Βουλώνης-συρ-Μερ με τα υπερωκεάνια SS Maasdam και SS Rotterdam της ατμοπλοϊκής εταιρείας Holland-America Line και έφτασαν με διαφορά δέκα ημερών στη Νέα Υόρκη. Η επόμενη ομάδα 10 Μπερμπατιωτών επιβιβάστηκε στο υπερωκεάνιο SS Georgia της γραμμής Hamburg-America στο λιμάνι της Πάτρας τον Οκτώβριο του ίδιου έτους.

Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι Μπερμπατιώτες ταξίδευαν σε ομάδες. Η μεγαλύτερη ομάδα 20 Μπερμπατιωτών καταγράφηκε στο υπερωκεάνιο SS Ryndam της  εταιρείας Holland-America Line που απέπλευσε από τη Βουλώνη-συρ-Μερ και έφτασε στη Νέα Υόρκη στις 17 Μαρτίου 1903. Μια άλλη ομάδα 16 Μπερμπατιωτών κατέπλευσε στον κόλπο της Νέας Υόρκης τον Αύγουστο 1910 με το υπερωκεάνιο SS La Bretagne της Γαλλικής ατμοπλοϊκής εταιρείας (Compagnie Générale Transatlantique).

Το SS Maasdam ήταν το πρώτο υπερωκεάνιο που έφτασε με Μπερμπατιώτες μετανάστες στις 17 Μαρτίου 1902
Detroit Publishing Company photograph collection (Library of Congress)

Στατιστικά

Οι Μετανάστες από το Μπερμπάτι στις Η.Π.Α. σε αριθμούς

23

Μέσος όρος ηλικίας

14%

Κάτω των 18 ετών

2%

Θύλη

5%

Απελαθέντες στο Έλις Άιλαντ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Τα Λιμάνια Επιβίβασης

Μόνο ένας στους δύο Μπερμπατιώτες  ταξίδεψε στις ΗΠΑ από τα ελληνικά λιμάνια της Πάτρας ή του Πειραιά. Οι υπόλοιποι ταξίδεψαν πρώτα σε ένα ευρωπαϊκό λιμάνι πριν διασχίσουν τον Ατλαντικό. Τα σημαντικότερα λιμάνια επιβίβασης  υπήρξαν τα γαλλικά λιμάνια της Χάβρης και της  Βουλώνης-συρ-Μερ ακολουθούμενα από τα λιμάνια της Νάπολης της Ιταλίας και της Χερβούργης της Γαλλίας.

Την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα (1902-1909), τα ελληνικά λιμάνια της Πάτρας και του Πειραιά εξυπηρετούνταν μόνο από υπερωκεάνια της ατμοπλοϊκής εταιρείας Hamburg-America Line, τα οποία διέπλευαν τη διαδρομή μεταξύ Οδησσού και Νέας Υόρκης μέσω Κωνσταντινούπολης, Σμύρνης, Πειραιά και Πάτρας.

Ωστόσο, η μεταφορά μεταναστών στην Αμερική είχε γίνει μεγάλη μπίζνα και όλες οι μεγάλες ευρωπαϊκές ατμοπλοϊκές εταιρείες διέθεταν εκτεταμένα δίκτυα πρακτορείων στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και στην Ελλάδα, που εργάζονταν επιμελώς για να προσελκύσουν πελάτες. Επιπλέον, συγγενείς που βρίσκονταν ήδη στην Αμερική αγόρασαν προπληρωμένα εισιτήρια για τους συγγενείς ή τους φίλους τους.

Δεν υπάρχει τεκμηρίωση για το πώς ακριβώς οι Μπερμπατιώτες ταξίδεψαν από την Ελλάδα στα μεγάλα γαλλικά λιμάνια που εξυπηρετούσαν το εμπόριο μεταναστών, αλλά μπορεί να υποθέσει κανείς  με ασφάλεια ότι το ταξίδι τους έγινε αρχικά με ατμόπλοιο και στη συνέχεια με το σιδηρόδρομο, ένα ταξίδι μακρύ, επίπονο, άβολο και αβέβαιο.

Οι Μπερμπατιώτες επέλεξαν τα απευθείας δρομολόγια μεταξύ Ελλάδας και Νέας Υόρκης μετά την μεταφορά τω δραστηριοτήτων της ατμοπλοϊκής εταιρείας «Αυστροαμερικάνα» στο λιμάνι της Πάτρας το 1905 και την είσοδο στην αγορά της υπερατλαντικής επιβατικής ναυτιλίας  από το 1907 και μετά των πρώτων ελληνικών εταιριών και την ναυπήγηση των πρώτων ελληνικών υπερωκεάνιων, όπως το SS Moraitis (μετέπειτα SS Themistocles), SS Athinai και SS Patris κ.ά.
 

Γαλλικό υπερωκεάνιο στο λιμάνι της Χάβρης
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Τελικός προορισμός Σικάγο

Ο τελικός προορισμός στις Ηνωμένες Πολιτείες των πρώτων Μπερμπατιωτών ήταν το Σικάγο της Πολιτείας του Ιλινόις. Το Σικάγο βρισκόταν στο κέντρο του αμερικάνικου δικτύου μεταφορών που έκανε χρήση του σιδηρόδρομου, των λιμνών και των ποταμών. Στις αρχές του 1900, η βιομηχανοποίηση είχε μετατρέψει το Σικάγο σε μια μεταποιητική μητρόπολη βαρέων βιομηχανιών, συμπεριλαμβανομένων του σιδήρου και του χάλυβα, των ενδυμάτων, αγροτικών και ηλεκτρονικών μηχανημάτων, εμπορικών εκτυπώσεων, σιδηροδρομικών γραμμών και της συσκευασίας κρέατος. Η υπόσχεση για απασχόληση σε αυτές τις βιομηχανίες προσέλκυσε μαζικά τους μετανάστες.

Από τη δεκαετία του 1890, το Σικάγο είχε γίνει ο τερματικός σταθμός για την πλειοψηφία των Ελλήνων μεταναστών στις Ηνωμένες Πολιτείες και φιλοξένησε το μεγαλύτερο ελληνικό οικισμό στη χώρα ως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Καθώς συγγενείς και συγχωριανοί  χρηματοδοτούσαν άλλους να έρθουν στις Η.Π.Α., ένα εκπληκτικά μεγάλο ποσοστό Ελλήνων στο Σικάγο καταγόταν από τα ίδια χωριά της Πελοποννήσου.

Οι Έλληνες συγκεντρώθηκαν σε ξενώνες στο δέλτα που σχηματίζεται από τις οδούς Harrison, Halsted και Blue Island. Η Halsted Street θεωρήθηκε η «ραχοκοκαλιά του Σικάγο», ένας «κοσμοπολίτικος αυτοκινητόδρομος» της μεγαλύτερης μεταποιητικής και βιομηχανικής περιοχής στον κόσμο, όπου «άξιοι μετανάστες μετατράπηκαν σε καλούς Αμερικανούς Επιχειρηματίες» (Chicago Tribune, 9 Απριλίου 1911).

Το Χαλ Χάουζ (Hull House) στο σταυροδρόμι των οδών South Halsted και West Polk Street, γύρω στο 1900
Special Collections and University Archives, University of Illinois
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Μπερμπατιώτες μετανάστες στον Βορειοδυτικό Ειρηνικό

Η μητροπολιτική περιοχή του Σικάγου θα παρέμενε ο κύριος κόμβος προορισμού για τους Μπερμπατιώτες μετανάστες καθ’ όλη τη διάρκεια του μεταναστευτικού κύματος των αρχών του 20ού αιώνα. Ωστόσο, από το 1906, πολλοί νεοαφιχθέντες θα κατευθύνονταν επίσης προς προορισμούς στον Βορειοδυτικό Ειρηνικό, ειδικά προς το Πόρτλαντ και το Σπόκαν, υποδηλώνοντας μια αλλαγή στην τοποθεσία ορισμένων από τους συγγενείς και φίλους που βρίσκονταν ήδη στις ΗΠΑ και είχαν φύγει από το Σικάγο.

Το 1905, το Πόρτλαντ, μια πόλη περίπου 120.000 κατοίκων, είχε διοργανώσει με επιτυχία την «Έκθεση Lewis and Clark Centennial and American Pacific Exposition and Oriental Fair», με σκοπό να τονώσει την περιφερειακή οικονομία και να προσελκύσει επενδύσεις και μετανάστευση και για να αποδείξει ότι μπορούσε να στήσει μια μεγάλη αστική επιχείρηση. Μετά την έκθεση, πολλοί άνθρωποι μετακινήθηκαν στο Πόρτλαντ.

Άποψη του Πόρτλαντ το 1900 περίπου
Library of Congress

Οι σιδηροδρομικές εταιρείες είχαν επίσης συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην προώθηση του Βορειοδυτικού Ειρηνικού, χτίζοντας ή επεκτείνοντας πόλεις, όπου τους ωφελούσε καλύτερα και με το να γίνουν οι μεγαλύτεροι γαιοκτήμονες στην περιοχή και ασκώντας τεράστια επιρροή στη διανομή και τη χρήση της γης. Μοίρασαν εκατομμύρια φυλλάδια και μπροσούρες για να διαφημίσουν την περιοχή, όχι μόνο στις ανατολικές πολιτείες αλλά και στην Ευρώπη, ενθαρρύνοντας έτσι τη μετανάστευση στις βορειοδυτικές πολιτείες.

Οι σιδηρόδρομοι είχαν επίσης συμβάλει στην ανάπτυξη της βιομηχανίας της ξυλείας με ποικίλους τρόπους. Ήταν οι ίδιοι τεράστιοι καταναλωτές προϊόντων ξύλου για τους σιδηροδρομικούς στρωτήρες, γέφυρες, φράχτες σταθμών και για καύσιμα. Οι σιδηρόδρομοι είχαν επιτρέψει στους υλοτόμους να διεισδύσουν βαθύτερα στα δάση παρέχοντας πρόσβαση σε πολλά περισσότερα δέντρα και ταυτόχρονα μείωσαν το κόστος μεταφοράς κορμών από τα δάση σε μύλους και από μύλους στις ανατολικές πολιτείες. Επιπλέον, εισήγαγαν περισσότερα μηχανήματα και περισσότερους ανθρώπους από ποτέ, και τους έβαλαν να εργαστούν στη βιομηχανία ξυλείας.

Με τη σειρά τους, οι νέοι άποικοι προκάλεσαν μια οικοδομική έκρηξη που εξαρτιόταν από περισσότερη ξυλεία. Μια μελέτη του 1910 από το Γραφείο Εταιρειών των ΗΠΑ διαπίστωσε ότι το 63 τοις εκατό της πολιτείας των μισθωτών εργαζομένων στην Ουάσιγκτον εξαρτιόταν άμεσα ή έμμεσα από τη βιομηχανία ξυλείας για θέσεις εργασίας.

Πολλοί Μπερμπατιώτες που ζούσαν ήδη στις ΗΠΑ μετακόμισαν από το Σικάγο στον Βορειοδυτικό Ειρηνικό, καθώς πολλοί από αυτούς ήταν εργάτες στις σιδηροδρομικές γραμμές ή αναζητούσαν νέες ευκαιρίες. Τους ακολούθησαν οι συγγενείς και φίλοι τους από το Μπερμπάτι. Εργάζονταν σε ξυλουργεία, έσκαβαν τάφρους για γραμμές νερού και έφτιαχναν σιδηροδρομικές γραμμές. Αργότερα επικεντρώθηκαν στο να γίνουν επιχειρηματίες, κυρίως έμποροι φρούτων και λαχανικών και γυάλισμα παπουτσιών, και μπήκαν επίσης στον κλάδο των ζαχαρωτών και των εστιατορίων.

Τελικοί προορισμοί με μια ματιά

Οι τελικοί προορισμοί των Μπερμπατιωτών που μετανάστευσαν στις Η.Π.Α.

65%

Ιλινόι

20%

Βορειοδυτικό Ειρηνικό

9%

Λος Άντζελες

6%

Άλλοι

Η Μετανάστευση στις Η.Π.Α. στις αρχές του 20ου αιώνα

Κύλιση στην κορυφή