DISCOVER

Η Ρωμαϊκή περίοδος

ΑΝΑΚΑΛΥΨΤΕ

Η κοιλάδα στη Ρωμαϊκή περίοδο

Η Ρωμαϊκή περίοδος

Jump to

Η Ρωμαϊκή Έπαυλη

Jump to

Το Ρωμαϊκό Λουτρό & η δεξαμενή

Jump to

Η Οικονομία της Έπαυλης

Jump to

ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Η Ρωμαϊκή περίοδος της Κοιλάδας

Η Ύστερη Ρωμαϊκή περίοδος έχει αναγνωριστεί ως μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιόδους στην ιστορία της κοιλάδας του Μπερμπατίου. Η αύξηση του πληθυσμού και των οικισμών στην κοιλάδα συνδέθηκε πιθανότατα με τη ρωμαϊκή έπαυλη (villa rustica), ένα εξοχικό κτήμα με χώρους ειδικής χρήσης που συνδέονται με την αγροτική παραγωγή, η οποία χτίστηκε στο κέντρο της κοιλάδας γύρω στο 300 μ.Χ. και έπαιξε αναμφίβολα σημαντικό ρόλο για τους οικισμούς της περιοχής. Στα γύρω χωράφια βρίσκονται τα κατάλοιπα ενός λουτρού, χώρων διαμονής και παραγωγής με μεγάλα ελαιοπιεστήρια, σιτηροτριβεία και προσεκτικά κατασκευασμένοι τάφοι.

Τα αρχαιότερα ρωμαϊκά ευρήματα στην κοιλάδα του Μπερμπατίου χρονολογούνται  στον 1ο αιώνα μ.Χ., με τα περισσότερα ευρήματα ωστόσο να προέρχονται από τον 4ο αιώνα μ.Χ. ως τον 6ο αιώνα μ.Χ. Από τις αρχές του 4ου αιώνα, παρατηρείται αύξηση του πληθυσμού και των εγκαταστάσεων στην κοιλάδα, η οποία κορυφώνεται τον 5ο και 6ο αιώνα.

Γενικά, το μοτίβο δραστηριότητας στην κοιλάδα του Μπερμπατίου κατά τους αιώνες της Ρωμαϊκής κατοχής, αντικατοπτρίζει το μοτίβο άλλων περιοχών της Ελλάδας εκείνης της εποχής. Η Πρώιμη Ρωμαϊκή περίοδος ήταν μια περίοδος που κυριαρχήθηκε από οικονομική παρακμή, ερημοποιημένα εδάφη και δημογραφική ερήμωση, που προκλήθηκαν από τους πολλούς πολέμους που έγιναν στην ελληνική ύπαιθρο κατά τον δεύτερο και τον πρώτο αιώνα π.Χ. Η κατάσταση ήταν πιο σοβαρή σε περιοχές που επλήγησαν άμεσα από τους πολέμους, αλλά μια αραιοκατοικημένη ύπαιθρος ήταν η γενική εικόνα κατοίκησης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Αυτό άλλαξε από τις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ., όταν η Κωνσταντινούπολη έγινε η νέα πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 330 μ.Χ. Έχει προταθεί η άποψη ότι ο διαχωρισμός από το δυτικό μέρος της Αυτοκρατορίας και η αυξανόμενη ζήτηση για γεωργικά προϊόντα στην ανατολική αυτοκρατορία μπορεί να αύξησαν τις ευκαιρίες για πολλές περιοχές στο Αιγαίο, όπου μπορούσαν να παράγονται γεωργικά προϊόντα και λάδι και να εξάγονται στην Ανατολή. Κατά συνέπεια, η ύπαιθρος σε πολλά μέρη της Ελλάδας επανακατοικήθηκε και η αγροτική δραστηριότητα αυξήθηκε, γεγονός που συνέβαλε στην οικονομική ανάκαμψη.

Ενώ στην Ιταλία το σύστημα των επαύλεων αναπτύχθηκε πλήρως από τους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους, η επέκταση των οικονομιών των επαύλεων σημειώθηκε στην Ελλάδα τον 4ο και 5ο αιώνα. Η οικονομική επέκταση που σημειώθηκε αφού αυτό το τμήμα της Μεσογείου περιήλθε στη σφαίρα της νέας πρωτεύουσας, πιθανότατα έδωσε σε κάποιους πρόσβαση σε σημαντικούς πόρους τόσο σε γη όσο και σε χρήμα. Η τοπική ανώτερη κοινωνική τάξη έγινε ισχυρή και πλούσια και ένα φεουδαρχικό σύστημα δημιουργήθηκε και άκμασε γύρω από τις επαύλεις όπως εκείνη του Μπερμπατίου.

Οι ρωμαϊκές βίλες κυριαρχούνταν γενικά από μεγάλους γαιοκτήμονες και μια σειρά αγροτών, συμπεριλαμβανομένων δούλων, ενοικιαστών και άλλων εργατών, οι οποίοι ενσωματώθηκαν στις οικονομίες των επαύλεων. Μικρότεροι γαιοκτήμονες πιθανόν να αναγκάστηκαν να αποσυρθούν από την αγορά και να συνδεθούν με τις οικονομίες των επαύλεων.  Οι μικρότερες θέσεις που καταγράφηκαν στην ύπαιθρο, πιθανότατα ανήκαν σε όσους εργάζονταν στις επαύλεις ή σε σχέση με αυτές.
 
Η περίοδος από τον 4ο έως τον 7ο αιώνα αποτελεί μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιόδους στην ιστορία της κοιλάδας του Μπερμπατίου. Η αύξηση του πληθυσμού και των οικισμών στην κοιλάδα πιθανότατα συνδέθηκε με τη έπαυλη που χτίστηκε στο κέντρο της κοιλάδας γύρω στο 300 μ.Χ. και η οποία πρέπει να έπαιξε σημαντικό ρόλο για τους οικισμούς της περιοχής.

Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις για ένα συγκρότημα αγροκτημάτων με ένα ή περισσότερα αγροκτήματα στη δυτική περιοχή της κοιλάδας του Μπερμπατίου, στη πλαγιά της Φυτεσούμια. Ένα άλλο αγρόκτημα βρισκόταν πιθανότατα στην άλλη πλευρά του ρέματος του Αστερίωνα, ενώ και εντοπίστηκαν και στοιχεία υστερορωμαϊκής βιομηχανικής δραστηριότητας με τη μορφή ενός πιθανού νερόμυλου κοντά στον Μαστό.

ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Η Ρωμαϊκή Έπαυλη

Η μεγαλύτερη ρωμαϊκή θέση στην κοιλάδα του Μπερμπατίου είναι μια αγροτική έπαυλη που καλύπτει μια έκταση περίπου 450×250 μ. με βοηθητικές εγκαταστάσεις που βρίσκονται γύρω από το ακόμα ορατό ρωμαϊκό λουτρό στο κέντρο της κοιλάδας. Χτίστηκε γύρω στο 300 μ.Χ. και φαίνεται ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο για τους οικισμούς της περιοχής. Ο πληθυσμός στην κοιλάδα του Μπερμπατίου αυξήθηκε από τις αρχές του 4ου αιώνα, φτάνοντας στο αποκορύφωμά του τον 5ο και τον 6ο αιώνα. Κατά τον 4ο-5ο αιώνα η οικονομία της κοιλάδας κατά πάσα πιθανότατα κυριαρχούνταν από τη ρωμαϊκή έπαυλη.

Η βίλα βρισκόταν στο κεντρικό τμήμα της κοιλάδας και έχει υπολογιστεί ότι κάλυπτε μια έκταση περίπου 2000 m2, αν κρίνουμε από την περιοχή όπου έχουν βρεθεί κατασκευές και ευρήματα που αποδίδονται στο συγκρότημα. Θραύσματα μαρμάρου και χρωματιστές ψηφίδες από ψηφιδωτά δάπεδα βρέθηκαν σε μεγάλη έκταση, ενώ στο δάπεδο του παρεκκλησίου του Αγίου Ιωάννη εντοπίστηκε πολύχρωμο μωσαϊκό με γεωμετρικό σχέδιο κύκλων και τριγώνων, το οποίο εικάζεται ότι ήταν ενσωματωμένο σε κτήριο του συγκροτήματος της έπαυλης.

Τα ερείπια ενός λουτρού που κατά πάσα πιθανότητα συνδεόταν με τη έπαυλη βρίσκονται στο κέντρο της κοιλάδας του Μπερμπατίου. Το λουτρικό συγκρότημα τροφοδοτούνταν με νερό από τη δεξαμενή και τις πηγές που βρίσκονται πιο πάνω στην πλαγιά προς τα βόρεια. Ακριβώς στα νότια του λουτρού, στην άλλη πλευρά του σύγχρονου δρόμου, η μεγάλη πυκνότητα από όστρακα, πλακάκια και ευρήματα μαρμάρου και κομμάτια ψηφιδωτού, υποδηλώνουν ότι αυτό το μέρος της βίλας ήταν ο χώρος διαμονής του ιδιοκτήτη της έπαυλης. Το δάπεδο αυτού του τμήματος της έπαυλης ήταν εξοπλισμένο με ψηφιδωτά από μαρμαροθετήματα (opus sectile) και οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με χρωματιστό σοβά.

Η χώροι διαμονής συνέχιζαν πιθανότατα και βόρεια του λουτρού, αν υποθέσουμε ότι το ψηφιδωτό δάπεδο στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη ανήκε στην έπαυλη. Ναοί που χτίζονται μέσα ή πάνω από ερείπια ρωμαϊκών επαύλεων είναι ένα φαινόμενο που συναντάται σε όλο τον ρωμαϊκό κόσμο και το οποίο μπορεί να υποδηλώνει λατρευτική συνέχεια. Ωστόσο, η έρευνα δεν αποκάλυψε κάποιο στοιχείο που θα μπορούσε να συσχετιστεί συγκεκριμένα με τη λατρεία σε αυτήν την περιοχή της κοιλάδας. Αντίθετα, μαρμάρινα θραύσματα, συμπεριλαμβανομένου ενός θραύσματος ενός πιθανού γλυπτού, υποδηλώνουν ότι στο σημείο αυτό βρισκόταν ένας κήπος ή μια αυλή. Γαλάζιες γυάλινες ψηφίδες που βρέθηκαν στα χωράφια γύρω από το παρεκκλήσι μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν για να διακοσμήσουν ένα σιντριβάνι ή ένα μικρό νυμφαίο στον κήπο ή να αποτελούσαν μέρος ενός μωσαϊκού που κάλυπτε έναν τοίχο ή την οροφή μέσα στο κτίριο.

Μια περιοχή ΒΑ του λουτρικού συγκροτήματος ταυτίστηκε με ελαιοτριβείο (oletum), τόπο επεξεργασίας ελιών, καθώς εκεί βρέθηκαν τρία μεγάλα τροπήια (λατ. trapetum > trapeta) και δύο ζυγοί. Άλλη μια τεράστια λίθινη λεκάνη (mortarium) και ένα αποσπασματικό τρoπήιον εντοπίστηκαν ακριβώς ανατολικά του λουτρού, υποδηλώνοντας ένα άλλο βιομηχανικό τμήμα της έπαυλης, πιθανώς κάποιου είδους τοπικό σιδηρουργείο. Ένας πιθανός σιτοβολώνας εντοπίστηκε ακριβώς Β του παρεκκλησίου του Αγίου Κωνσταντίνου.

Η ρωμαϊκή βίλα του Μπερμπατίου ερημώθηκε ή καταστράφηκε γύρω στα μέσα του 5ου αιώνα. Ως αποτέλεσμα, ο αριθμός των θέσεων στην κοιλάδα αυξήθηκε τους επόμενους αιώνες, ίσως ως συνέπεια των αλλαγών στις συνθήκες για την ιδιοκτησία γης.

ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Το Ρωμαϊκό Λουτρό

Τα ερείπια ενός λουτρού που κατά πάσα πιθανότατα συνδεόταν με τη έπαυλη βρίσκονται στο κέντρο της κοιλάδας του Μπερμπατίου. Το λουτρό τροφοδοτούνταν με νερό από τη δεξαμενή νερού και τις πηγές που βρίσκονται πιο πάνω στην πλαγιά προς τα Βόρεια.

Το λουτρό ταυτοποιήθηκε από τα ευρήματα αγωγών νερού και αποφύσεων από τερακότα στην περιοχή. Κατασκευασμένο γύρω στο 300 μ.Χ., τα σημερινά κατάλοιπα του λουτρού στέκονται σε ύψος περίπου 3 μ, με άλλα 2,5 μ κρυμμένα κάτω από τη σύγχρονη επιφάνεια του εδάφους. Η αρχική κατασκευή μπορεί να ήταν σχεδόν 10 μέτρα σε ύψος και να κάλυπτε μια περιοχή έκτασης τουλάχιστον 25×25 μέτρων.

Όπως συνηθιζόταν για τα ρωμαϊκά λουτρά, κατασκευάστηκε από τούβλα με πυρήνα από κονία και αδρανή υλικά (άμμο, σκύρα), ενώ οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με τοιχογραφίες και τα δάπεδα διακοσμημένα με πολύχρωμα μωσαϊκά, που μαζί δημιουργούσαν μια ατμόσφαιρα χλιδής.

Το γκρίζο χώμα που βρίσκεται πλησιέστερα στην κατασκευή αναμειγνύεται με πολύ κονίαμα και σοβά από το ερειπωμένο κτίριο. Γύρω από την κατασκευή βρέθηκε μεγάλη συγκέντρωση υλικού: κεραμίδια στέγης, τούβλα, όστρακα, ψηφίδες από μπλε γυαλί και θραύσματα κομμένου μαρμάρου, μεταξύ των οποίων και κροκεάτης λίθος (lapis lacedaemonius) και ερυθρό μάρμαρο (rosso antico). Οι ψηφίδες πρέπει να αποτέλεσαν μέρος κάποιου ψηφιδωτού. Οι επίπεδες, γυαλιστερές μαρμάρινες πλάκες είχαν ποικίλα σχήματα και χρώματα και ίσως αποτελούσαν τμήματα δαπέδου με μαρμαροθετήματα (opus sectile) ή επενδύσεων τοίχου.

Σε κοντινή απόσταση, λείψανα ψηφιδωτών, κομμάτια από μαρμαροθετήματα καθώς και ζωγραφισμένα θραύσματα τοίχων υποδηλώνουν ότι εκεί βρισκόταν ο χώρος διαβίωσης της έπαυλης στην οποία ανήκε το λουτρό. Η βίλα συνέχιζε προς τα βόρεια όπου φαίνεται ακόμη και σήμερα ένα τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη.

Οι αποφύσεις από τερακότα που βρέθηκαν στις εκτάσεις κοντά στο λουτρό έχουν τρία διαφορετικά σχήματα, υποδηλώνοντας ότι το λουτρό μπορεί να ξαναχτίστηκε ή να ανακαινίστηκε κάποια στιγμή κατά τη περίοδο κατοχής της βίλας. Η λειτουργία τους ήταν να στερεώνουν τις πήλινες πλάκες σε απόσταση από το κυρίως σώμα του τοίχου, ώστε να επιτρέπει στον θερμό αέρα από το υπόκαυστο (σύστημα υποδαπέδιας θέρμανσης) να κυκλοφορήσει μεταξύ των επιφανειών των τοίχων και να θερμαίνει τα δωμάτια.

Το σύστημα θέρμανσης που χρησιμοποιήθηκε στο λουτρό του Μπερμπατίου παραμένει άγνωστο, καθώς το λουτρό δεν έχει ανασκαφεί μέχρι σήμερα. Αν και το κάρβουνο ήταν το προτιμώμενο καύσιμο για τη θέρμανση του υπόκαυστου, καθώς παράγει ελάχιστη αιθάλη, το ξύλο ήταν κατά πάσα πιθανότητα η κύρια καυστική ύλη. Κατά τους Ύστερους Ρωμαϊκούς χρόνους η περιοχή του Μπερμπατίου ήταν πολύ πιο δασωμένη από ότι σήμερα.

Το σύστημα θέρμανσης που χρησιμοποιήθηκε στο λουτρό του Μπερμπατίου παραμένει άγνωστο, καθώς το λουτρό δεν έχει ανασκαφεί μέχρι σήμερα.

Οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με τοιχογραφίες και τα δάπεδα διακοσμημένα με πολύχρωμα μωσαϊκά, που μαζί δημιουργούσαν μια ατμόσφαιρα χλιδής.

Το σύστημα θέρμανσης που χρησιμοποιήθηκε στο λουτρό του Μπερμπατίου παραμένει άγνωστο, καθώς το λουτρό δεν έχει ανασκαφεί μέχρι σήμερα.

Η αρχική κατασκευή μπορεί να ήταν σχεδόν 10 μέτρα σε ύψος και να κάλυπτε μια περιοχή έκτασης τουλάχιστον 25×25 μέτρων

Η αρχική κατασκευή μπορεί να ήταν σχεδόν 10 μέτρα σε ύψος και να κάλυπτε μια περιοχή έκτασης τουλάχιστον 25×25 μέτρων

The bath was con­structed of bricks with a ce­ment and rub­ble core.

ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Η Ρωμαϊκή Δεξαμενή

Τα ερείπια μιας μεγάλης δεξαμενής είναι ακόμα ορατά πιο πάνω στην πλαγιά περίπου 350 μ. βόρεια του λουτρού και σε 20 μ. υψηλότερο υψόμετρο. Χτίστηκε γύρω στο 300 μ.Χ., την ίδια εποχή που χτίστηκε η ρωμαϊκή έπαυλη και τροφοδοτούσε με νερό όχι μόνο την ίδια τη έπαυλη, τους χώρους υγιεινής και παραγωγής της, αλλά και το λουτρό.

Με διαστάσεις 30 × 17 μέτρα και με τοίχους που διατηρούνται σήμερα έως και σε 3,6 μέτρα ύψος, είχε χωρητικότητα περίπου 2000 m3. Κατασκευάστηκε από σκυρόδεμα, καλύφθηκε με τούβλο και επιστρώθηκε με υδραυλικό επίχρισμα τοιχοποιίας. Εξωτερικά κατασκευάστηκαν αρκετά τόξα για να συγκρατήσουν την πίεση στους τοίχους, ενώ εσωτερικά ήταν εξοπλισμένα με τουλάχιστον δύο στρώσεις αδιάβροχης επένδυσης. Το νερό τροφοδοτούνταν μέσω αγωγού από τερακότα, πιθανώς από την κοντινή πηγή του Αγίου Νικολάου.

Σύμφωνα με τοπικές πληροφορίες, αρχαίοι αγωγοί ήταν ακόμη ορατοί στα χωράφια μέχρι τη δεκαετία του 1950-60 και ένα «τούνελ» οδηγούσε από τη δεξαμενή στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη.

Αν και η βίλα ερημώθηκε γύρω στο 500 μ.Χ., δεν έχουμε ενδείξεις ότι η δεξαμενή νερού έπαψε να χρησιμοποιείται. Εφόσον εξακολουθούσε να λειτουργεί, οι αγρότες της κοιλάδας θα μπορούσαν να συνέχιζαν να την χρησιμοποιούν μέχρι τον 7ο αιώνα. Οι πηγές στα βόρεια και οι αγωγοί που οδηγούν από την πηγή του Αγίου Νικολάου μπορεί επίσης να ήταν σε χρήση και μετά το 500 μ.Χ.

ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Η οικονομία της Έπαυλης

Η οικονομία της έπαυλης φαίνεται να βασιζόταν κυρίως στην παραγωγή ελαιολάδου. Η θέση ενός ελαιοτριβείου (λατ. oletum), τόπου επεξεργασίας ελιών, βρέθηκε ακριβώς ΒΑ του Λουτρού και του παρεκκλησίου του Αγίου Ιωάννη.

Συνολικά, πέντε μεγάλα τροπήια που ανήκαν στην Ύστερη Ρωμαϊκή περίοδο και χρησιμοποιήθηκαν για τη σύνθλιψη των καρπών της ελιάς πριν από την έκθλιψη, προκειμένου να διευκολυνθεί η εξόρυξη του λαδιού, βρέθηκαν στην περιοχή συγκεντρωμένα ως μέρος μιας εγκατάστασης ελαιοτριβείου, η οποία με τη σειρά της αποτελούσε μέρος των παραγωγικών εγκαταστάσεων της αγροτικής έπαυλης.

Το τροπήιον αποτελούνταν από μια μεγάλη λεκάνη (mortarium) με συμφυή κιονίσκο στο κέντρο της, διάτρητη στην κορυφή για να φέρει έναν μεγάλο οριζόντιο άξονα. Δύο ημισφαιρικές μυλόπετρες (orbis) συνδέονταν στον άξονα και περιστρέφονταν με μια λαβή από ζώα ή δούλους. Το τροπήιον  χρησιμοποιήθηκε μόνο για τη σύνθλιψη-πολτοποίηση των ελιών πριν από την έκθλιψη, προκειμένου να διευκολυνθεί στη συνέχεια η εξαγωγή του λαδιού.

Το υστερορωμαϊκό τροπήιον στην Ελλάδα έφτασε σε τεράστια μεγέθη. Δύο από τα τροπήια στο Μπερμπάτι έχουν διαμέτρους 1,20 m και 1,25 m αντίστοιχα και τουλάχιστον ένα ζύγιζε περισσότερο από πέντε τόνους. Θραύσματα από μυλόπετρες έχουν εντοπιστεί ενσωματωμένα σε σύγχρονες ξερολιθιές της περιοχής.


Ελαιοπιεστήριο τραπέτουμ ρωμαϊκών χρόνων
(Jean Frêne, La tribologie de l’antiquité à nos jours, 2001)


Τα τροπήια κατασκευάζονταν τοπικά και αποτελούσαν μια σημαντική επένδυση, τόσο σε εργατικό δυναμικό όσο και σε ειδικές δεξιότητες και εργαλεία που ήταν απαραίτητα για την κατασκευή μιας τέτοιας μηχανής και για τη διατήρηση της λειτουργίας της. Τα τροπήια αντιπροσωπεύουν μια σημαντική επένδυση κεφαλαίου και επομένως πιστεύεται ότι αποτελούν καλούς δείκτες μιας  εξειδικευμένης γεωργικής παραγωγής λαδιού για εμπορικούς σκοπούς.

Καθώς δεν βρέθηκαν τροπήια στα βορειοδυτικά της κοιλάδας του Μπερμπατίου, φαίνεται ότι το ελαιοτριβείο της έπαυλης εξυπηρετούσε ολόκληρη την κοιλάδα.

Λίθινες βάσεις ελαιοπιεστηρίου (canalis rotunda), που χρησιμοποιήθηκαν στο στάδιο της έκθλιψης  της ελαιοζύμης που προέκυπτε, δεν βρέθηκαν επί τόπου κατά τη διάρκεια της έρευνας. Ωστόσο, μια μεγάλη βάση πιεστηρίου, εκτίθεται στην κεντρική πλατεία του σύγχρονου χωριού του Μπερματίου (Πρόσμνα).

Τα σιτηρά πιθανότατα καλλιεργούνταν επίσης σε αρκετά μεγάλη κλίμακα στην κοιλάδα του Μπερμπατίου. Πολλά από τα συλλεγμένα λίθινα αντικείμενα που αποδίδονται στη ρωμαϊκή περίοδο ήταν θραύσματα σιτηρόμυλων διαφορετικών τύπων, συμπεριλαμβανομένης λίθινων τριβείων, χειρόμυλων με περιστροφικές πέτρες αλλά και πέτρες νερόμυλου. Πιθανολογείται ότι το μεγαλύτερο μέρος των σιτηρών καλλιεργήθηκε στα χωράφια της πεδιάδας καθώς τα σιτηρά είναι ευαίσθητα στην ξηρασία και χρειάζονται καλό έδαφος και νερό, ενώ οι ελιές θα μπορούσαν να είχαν καλλιεργηθεί στις χαμηλότερες πλαγιές των λόφων. Η μικτή γεωργία όπου καλλιεργούνταν σιτηρά ανάμεσα σε ελαιόδεντρα ήταν επίσης κοινή πρακτική στη ρωμαϊκή εποχή.

Υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη ενός υστερορωμαϊκού νερόμυλου που βρισκόταν στις όχθες του ποταμού Αστερίωνα, στο σημείο όπου το ρέμα περνούσε κοντά στην ρωμαϊκή έπαυλη. Οι νερόμυλοι θεωρούνται ότι υπήρξαν κοινό κομμάτι των ρωμαϊκών επαύλεων πριν από τον δεύτερο αιώνα μ.Χ., ωστόσο ο νερόμυλος στο Μπερμπάτι είναι ο πρώτος αγροτικός νερόμυλος που εντοπίστηκε στην Ελλάδα.

Η διαδικασία μεταποίησης της ελιάς σε ελαιόλαδο
(National Geographic History)
ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Ο Υπόγειος τάφος (Hypogaeum)

Ο υπόγειος θαλαμοειδής τάφος βρίσκεται ακριβώς στα δυτικά της εκκλησίας της Παναγίας με εντυπωσιακή θέα πάνω από την κοιλάδα του Μπερμπατίου και ίσως υπήρξε ο οικογενειακός τάφος που άνηκε στον ιδιοκτήτη της ρωμαϊκής έπαυλης. Αν και βρίσκεται σε κάποια απόσταση από τη έπαυλη, είναι ο μοναδικός περίτεχνος τάφος της ρωμαϊκής περιόδου που βρέθηκε στην περιοχή.

Το κτίσμα αποτελείται από δύο θαλάμους που κάποτε ήταν στεγασμένοι. Ο πρώτος ήταν πιθανόν ένας προθάλαμος καθώς ο δεύτερος περιείχε πέντε λαξευμένες σε βράχο κιβωτιόσχημες ταφές. Όταν ερευνήθηκε αρχικά από τον Σουηδό αρχαιολόγο Axel W. Persson στη δεκαετία του 1930, βρέθηκαν τα λείψανα 24 ατόμων. Ωστόσο, ορισμένοι από τους σκελετούς μπορεί να θάφτηκαν στο σημείο σε μεταγενέστερη εποχή.

Αν και οι ταφές λεηλατήθηκαν, παρέμειναν κάποια αντικείμενα, όπως ένα χάλκινο δαχτυλίδι, μερικά λυχνάρια και αγγεία. Οι περαιτέρω σχισμές στο βράχο της περιοχής είναι πιθανόν τα απομεινάρια άλλων, πλέον ολοσχερώς κατεστραμμένων, τάφων.

Ο υπόγειος θαλαμοειδής τάφος (από Renee Forsell, The Bebati-Limnes Survey: The Roman period)

Βιβλιογραφία

Αποκτήστε περισσότερες γνώσεις για την Ρωμαϊκή περίοδο του Μπερμπατίου μελετώντας τις πηγές


Forsell R., “The Roman Period”, The Berbati-Limnes Archaeological Survey 1988-1990, Stockholm 1996

Hjohlman J., “Pigouthi in Late Antiquity”, Pirgouthi A Rural Site in the Berbati Valley from Early Iron Age to Late Antiquity, Excavations by the Swedish Institute at Athens 1995 and 1997, Stockholm 2005

Wells B., Runnels C. Runnels, and Zangger E., 1993, “In the Shadow of Mycenae,”. Archaeology 46 (1): 54-63

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ο Θολωτός τάφος

Ο Θολωτός Τάφος του Μπερμπατίου βρίσκεται περίπου 550 μ. βορειοδυτικά του λόφου του Μαστού και είναι χτισμένο σε μια απότομη πλαγιά από πορώδη πέτρα. Η παρουσία του υποδηλώνει ότι το Μπερμπάτι ήταν μια μικρή αλλά ανεξάρτητη ηγεμονία …

Περισσότερα

Η Δ. Νεκρόπολη

Το νεκροταφείο θαλαμωτών τάφων του Μπερμπατίου βρισκόταν περίπου ένα χιλιόμετρο ΒΔ από τον λόφο του Μαστού, στις χαμηλότερες παρυφές του διάσελου προς Μυκήνες, με προσανατολισμό τον ποταμό Αστερίων…

Περισσότερα

Η θέση Πυργούθι

Οι πρώτες ανθρώπινες δραστηριότητες στη θέση Πυργούθι χρονολογούνται στο τέλος της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου, όταν το επίκεντρο της κατοίκησης μετακινήθηκε από το λόφο του Μαστού στο ανατολικό τμήμα της κοιλάδας…

Περισσότερα
Κύλιση στην κορυφή