ΑΝΑΚΑΛΨΤΕ. ΙΣΤΟΡΙΑ.

Αρχαιότητα

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ & ΑΡΧΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Η άνοδος του Άργους

Μετά την πτώση του μυκηναϊκού πολιτισμού γύρω στο 1100 π.Χ., η ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας του Μπερμπατίου υπέστη μια περίοδο σημαντικής αλλαγής και μειωμένης προβολής. Αυτή η περίοδος, που συχνά αναφέρεται ως Ελληνικοί Σκοτεινοί Χρόνοι, είδε τα κάποτε ακμάζοντα μυκηναϊκά κέντρα να χάνουν τη δύναμη και την επιρροή τους.

Οι Μυκήνες μετατράπηκαν από μια ισχυρή πόλη-κράτος σε μια μικρή, κατακερματισμένη κοινότητα. Η τέχνη, το εμπόριο και η γραφή (Γραμμική Β) εξαφανίστηκαν ή μειώθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Παρά την παρακμή, οι Μυκήνες διατήρησαν συμβολική σημασία. Τα ερείπια και οι θρύλοι του μνημονεύονταν στις ελληνικές προφορικές παραδόσεις, που αργότερα αποτέλεσαν το θεμέλιο για τα έπη του Ομήρου, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.

Κατά την Αρχαϊκή περίοδο τα ερείπια των Μυκηνών έγιναν τόπος λατρείας και προσκυνήματος λόγω της σχέσης τους με θρυλικές μορφές όπως ο Αγαμέμνονας και ο Τρωικός πόλεμος. Ιδρύθηκε ένα νέο ιερό, το «Αγαμεμνόνειον», αφιερωμένο στον Αγαμέμνονα.

Στην κοιλάδα του Μπερμπατίου, η οποία είχε παραμείνει ουσιαστικά ακατοίκητη από το τέλος της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, εμφανίστηκε μια λατρεία ήρωα ή τάφου στη θέση του μυκηναϊκού θολωτού τάφου γύρω στο 760-700 π.Χ. και η κοιλάδα επανακατοικήθηκε από τα δυτικά προς τα ανατολικά, υποδηλώνοντας ότι οι έποικοι ήρθαν μέσω του διάσελου από τις Μυκήνες.

Κατά την Αρχαϊκή περίοδο (800-500 π.Χ.), το Άργος αναδείχθηκε ως κυρίαρχη πόλη-κράτος στην Αργολίδα. Έγινε επίσης σημαντικό κέντρο τέχνης, γλυπτικής και μεταλλοτεχνίας. Η ίδρυση του Ηραίου του Άργους γύρω στο 700 π.Χ. στα ανατολικά του σύνορα έχει ερμηνευτεί ως πολιτική οριοθέτηση και πρόκληση προς τις Μυκήνες. Το Ηραίο έγινε πολιτιστικός και θρησκευτικός κόμβος στην περιοχή, προσελκύοντας πιστούς από όλη την Ελλάδα. Όμως, παρά το μειωμένο στάτους τους, οι Μυκήνες συγκρατούσαν αρκετό πληθυσμό και πόρους για να διατηρήσουν έναν βαθμό ανεξαρτησίας, αμφισβητώντας τις προσπάθειες του Άργους να εδραιωθεί την περιοχή. Το ηρωικό παρελθόν των Μυκηνών της έδωσε μια πολιτιστική και μυθολογική σημασία που ίσως ζήλευε το Άργος.

Κατά την Ύστερη Αρχαϊκή περίοδο, η κυριαρχία του Άργους άρχισε να φθίνει, εν μέρει λόγω της ανόδου της Σπάρτης ως στρατιωτικής δύναμης. Ενώ το Άργος διατήρησε ουδέτερη στάση στους Περσικούς και Πελοποννησιακούς Πολέμους, οι Μυκήνες υποστήριξαν ενεργά τους Έλληνες στους Περσικούς πολέμους (490-479 π.Χ.), γεγονός που επιδείνωσε τις εντάσεις μεταξύ των δύο γειτόνων. Ο ανταγωνισμός κορυφώθηκε το 468 π.Χ. όταν το Άργος κατέστρεψε τις Μυκήνες, εξασφαλίζοντας τον αδιαμφισβήτητο έλεγχο της Αργολίδας.

Η επίγνωση ενός ηρωικού παρελθόντος στην Αργολίδα συνεχίστηκε και κατά την Κλασική περίοδο καθιστώντας τα κέντρα των θέσεων της Εποχής του Χαλκού ανέγγιχτα. Αυτή η στάση άλλαξε στην Πρώιμη Ελληνιστική περίοδο, όταν σημειώθηκαν σημαντικές κατασκευαστικές εργασίες και επανεγκατάσταση σε ορισμένες από τις θέσεις της Εποχής του Χαλκού στην Αργολίδα.

Ο κατακερματισμός της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και οι επακόλουθες διαμάχες για την εξουσία μεταξύ των διαδόχων του δημιούργησαν ένα περιβάλλον συχνών πολέμων και τοπικής αστάθειας. Στην κοιλάδα του Μπερμπατίου το επίκεντρο της κατοίκησης είχε ήδη μετακινηθεί στο ανατολικό τμήμα της κοιλάδας, όπου μια συστάδα από οχυρωμένα αγροκτήματα καθώς και ένα ιερό μιας άγνωστης θεότητας αναδύθηκαν κοντά στην Κοντοπόρεια, την κύρια οδό επικοινωνίας μεταξύ της Αργολίδας και της Κορινθίας.

Οι δομές αυτές συνδύαζαν πρακτικά και αμυντικά στοιχεία, αντανακλώντας την κοινωνικοοικονομική και στρατιωτική πραγματικότητα των ταραγμένων ελληνιστικών χρόνων. Οι πύργοι σχεδιάστηκαν για να προστατεύουν τους αγρότες και τα προϊόντα τους σε περιόδους αστάθειας ή συγκρούσεων. Επιδρομείς ή αντίπαλες δυνάμεις έβαζαν συχνά στο στόχαστρο αγροτικές περιοχές κατά την ελληνιστική περίοδο. Τα αγροκτήματα τοποθετούνταν στρατηγικά σε κορυφές λόφων, κοντά σε εμπορικούς δρόμους ή σε εύφορες κοιλάδες. Οι υπερυψωμένες θέσεις ενίσχυσαν την ορατότητα και την ασφάλεια.

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ & ΑΡΧΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Η Ρωμαϊκή κουλτούρα της έπαυλης

Η Ρώμη άρχισε να επιβάλλει την κυριαρχία στην Ελλάδα τον 2ο αιώνα π.Χ. Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση της Ελλάδας, μετά την ήττα της Αχαϊκής Συμμαχίας το 146 π.Χ., η Αργολίδα, όπως και η υπόλοιπη Ελλάδα, πέρασε υπό τον έλεγχο των Ρωμαίων.

Η πρώιμη ρωμαϊκή περίοδος χαρακτηρίστηκε από οικονομική παρακμή, ερημωμένα εδάφη και ερήμωση, μια κατάσταση πιο σοβαρή σε περιοχές που είχαν πληγεί άμεσα από τους πολέμους. Μόνο αφού ο Αύγουστος οργάνωσε τη χερσόνησο ως ρωμαϊκή επαρχία της Αχαΐας το 27 π.Χ., η Ελλάδα άρχισε να ανακάμπτει από τη ρωμαϊκή κατάκτηση.

Το Άργος διατήρησε την εξέχουσα θέση του και συνέχισε να είναι πολιτιστικό κέντρο, διάσημο για τα φεστιβάλ και την καλλιτεχνική του κληρονομιά. Οι Ρωμαίοι ενίσχυσαν τις αστικές υποδομές του, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής λουτρών και ενός ωδείου. Οι αρχαίες ακροπόλεις που συνδέονταν με την Εποχή του Χαλκού, έγιναν τουριστικά αξιοθέατα. Ρωμαίοι περιηγητές και συγγραφείς κατέγραψαν τα ερείπια και τους θρύλους των Μυκηνών και της Τίρυνθας.
Αρχικά, οι τοπικές ελίτ και οι Ρωμαίοι άποικοι προσπάθησαν να επιτύχουν τις κοινωνικοπολιτικές τους φιλοδοξίες μέσω της εξέχουσας παρουσίας τους στις πόλεις και μέσω της ευεργεσίας τους, ακολουθώντας ελληνιστικές πρακτικές και εσωτερικεύοντας τις ρωμαϊκές πολιτικές.

Μετά τον δεύτερο αιώνα μ.Χ., ο αυξημένος ανταγωνισμός που προκλήθηκε από τις Διοκλητιανές και Κωνσταντίνιες πολιτικές οδήγησε τις ελίτ να αναζητήσουν διαφορετικούς χώρους για την αυτοπροβολή και την αυτοπροβολή τους: Η έπαυλη στην ύπαιθρο.

Μετά τον χωρισμό από το δυτικό μισό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η αυξανόμενη ζήτηση για αγροτικά προϊόντα στο ανατολικό τμήμα, αύξησε τις ευκαιρίες για πολλές περιοχές όπου μπορούσαν να παράγονται και να εξάγονται γεωργικά προϊόντα και ελαιόλαδο. Οι αγροτικές έπαυλες έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της ρωμαϊκής αγροτικής οικονομίας, λειτουργώντας ως κέντρα παραγωγής και εξαγωγής μεγάλης κλίμακας και συχνά περιλάμβαναν εγκαταστάσεις όπως ελαιοτριβεία, πατητήρια, σιταποθήκες και αποθήκες εμπορευμάτων. Οι χώροι διαμονής κυμαίνονταν από απλά καταλύματα για αγρότες και επόπτες έως πιο πολυτελείς χώρους για τους ιδιοκτήτες όταν επισκέπτονταν. Τα πλουσιότερα κτήματα περιλάμβαναν ανέσεις όπως ιδιωτικά λουτρά και κήπους και χρησίμευαν επίσης ως καταφύγια για τους ιδιοκτήτες τους.

Με την υιοθέτηση της ρωμαϊκής κουλτούρας των επαύλεων, οι Έλληνες προύχοντες οικειοποιήθηκαν τους ισχυρούς συνειρμούς που τον συνόδευαν. Ο αυξημένος κοινωνικός ανταγωνισμός της μεταγενέστερης ρωμαϊκής αυτοκρατορίας οδήγησε στην εντατικοποίηση των πρακτικών διασκέδασης, συμπεριλαμβανομένου του λουτρού, για τα δείπνα που γίνονταν στις έπαυλες. Με την πάροδο του χρόνου η πολυτελής εξοχική κατοικία έγινε ένας από τους δείκτες ελιτίστικης στάσης και μέσον αυτοπροβολής στη Ρωμαϊκή Ελλάδα.

Στην κοιλάδα του Μπερμπατίου μια πλούσια ρωμαϊκή έπαυλη με βοηθητικές εγκαταστάσεις και ένα λουτρό χτίστηκε γύρω στο 300 μ.Χ. και έπαιξε σημαντικό ρόλο για τους οικισμούς της περιοχής.

Ο λατρευτικός χώρος της Γεωμετρικής περιόδου

Ο Θολωτός τάφος επαναχρησιμοποιήθηκε ως θρησκευτικός χώρος από το 735–700 π.Χ. έως τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ., πιθανόν και λίγο περισσότερο. Πρόκειται κατά πάσα πιθανότητα για τη λατρεία κάποιου ήρωα ή τάφου. Παρόμοιες λατρείες σε παλιούς θολωτούς τάφους μας είναι γνωστές από άλλες περιοχές της Αργολίδας καθώς και από τον υπόλοιπο μυκηναϊκό κόσμο.

Ο γεωμετρικός τάφος της Δυτικής Νεκρόπολης

Ο τάφος μιας νεαρής γυναίκας της γεωμετρικής περιόδου καθώς και ένας αποθέτης αγγείων της εποχής βρέθηκαν κατά την ανασκαφή ενός από τους θαλαμωτούς τάφους της Δυτικής Νεκρόπολης…

Η αγροτική θέση του Πυργούθι

Πέντε κύριες φάσεις κατοίκησης σε μια περίοδο 900 ετών εντοπίστηκαν στην αγροτική θέση Πυργούθι, η οποία πήρε το όνομά της από το κύριο χαρακτηριστικό της, τον Ελληνιστικό Πύργο.

Η Ρωμαϊκή περίοδος

Γύρω στο 300 μ.Χ. μια ρωμαϊκή έπαυλη με βοηθητικές εγκαταστάσεις που συνδέονται με την αγροτική παραγωγή χτίστηκε στο κέντρο της κοιλάδας και έπαιξε σημαντικό ρόλο για τους οικισμούς της περιοχής.

Η Αρχαιότητα στο Μπερμπάτι με μια ματιά

Δείτε μερικά από τα μνημεία και τα αντικείμενα της Κλασικής και Ελληνιστικής έως και της Ύστερης Ρωμαϊκής Εποχής.

Κύλιση στην κορυφή